İzmir Veteriner Hekimler Odası Veteriner Halk Sağlığı çalışma Grubu Sekreterya Görevlisi

Tarım veya ziraat, bitkisel ve hayvansal ürünlerin üretilmesi, bunların kalite ve ve-rimlerinin yükseltilmesi, bu ürünlerin uygun koşullarda muhafazası, işlenip değerlendirilmesi ve pazarlanmasını ele alan bilim dalıdır. Diğer bir ifade ile insan gıdası  olabilecek ve eko-nomik değeri olan her türlü bitkisel - hayvansal ürünün bakım, besleme, yetiştirme, koruma ve mekanizasyon faaliyetlerinin tamamı ile durgun sularda veya özel alanlarda yapılan balık-çılık faaliyetlerinin tümüdür. Tarım, bitkisel ve hayvansal üretim olmak üzere iki temel üretim dalından oluşur. Tarımın iki temel üretim dalından biri olan hayvancılık, et, süt, yumurta, deri ve yün gibi ürünler elde etmek için yapılan bir hayvan yetiştirme faaliyetidir ⁽¹⁾. Veteriner Halk Sağlığı ( VHS ): ” veteriner tıp biliminin insanın mantıksal, fiziksel ve sosyal yapısına olan katkıların tümü”dür ⁽²⁾. VHS hizmetleri bir bütündür ( şekil-1 ), bir bütün olarak dikkate/ ele alınması halinde sonuç almak mümkündür.  

            VHS, tarım ile halk sağlığı arasında bağı kuran, halk sağlığının analiz ve tasarımını içine alan, ayni zamanda hayvanlarla ilgili olmayan alanlara da katkıda bulunan soyut bir kav-ramdır ^(2,4). VHS pratiğine zemin oluşturan Veteriner Temel Sağlık Hizmetleri (VTSH) insan sağlığının korunması, geliştirilmesi ve iyileştirilmesine yönelik temel sağlık hizmetlerinin önemli bir bölümünü ( salgın hastalıklarla mücadele, aşılama, sağlık eğitimi, gıda hijyeni, çevre sağlığı, vb.) içermektedir. Bununla birlikte, VTSH’nın sunumu planlanırken kırsal ve kentsel boyutuyla ayrı ayrı ele alınır ⁽²⁾. Peynir üretimi açısından kırsal VTSH’i VHS açısın-dan büyük önem taşır.

Peynir, çabuk bozulabilen sütün, rutubet oranının azaltılarak, besin değeri yüksek ve uzun süre bozulmadan saklanabilen besine dönüşmesiyle elde edilen bir üründür ⁽⁵⁾. Bir insan gıdası olan peynirin sağlıklı bir şekilde üretilip tüketicinin sofrasına gıda güvenliği normlarına uygun bir şekilde sunulabilmesi için peynir’in hayvandan başlayarak tüketicinin sofrasına kadar geçen uzun üretim zincirinde VHS’nın rolü yadsınamaz. Bu üretim zinciri sürecinde öncelikle peynir yapımı için gerekli olan kaliteli çiğ süt’ün; hayvan sağlığının korunarak zoonozlardan ari bir şekilde üretiminin gerçekleştirilmesi sağlanır. Bunun için gıda ve yem üretimi, korunması ve pazarlanmasında kullanılan yeni teknolojiler, zehirli atıklara bağlı sorunlar ve bunlara bağlı hijyen standardtlarının gözden geçirilerek uygulamaya konur. Bunu dışında tüketicinin ihtiyaçları doğrultusunda ortaya çıkabilecek yeni ihtiyaçlar dikkate alınırak gerekli düzenleme ve planlamalar yapılır. Üretim zinciri sürecinde peynirin istenen kalitede üretiminin gerçekleşebilmesi için üretim zincirinde yer alan herkesin eğitimine katkıda bulu-nulur. Ulusal ve uluslararası alanda peynir ticaretinde ve turizme bağlı olarak oluşan farklı tüketici bilinci doğrultusunda ortaya çıkan veya çıkabilecek beklentilerinin karşılanmasına katkıda bulunur.

            VHS hizmetleri peynir üretiminde bu katkıları gerçekleştirirken insan – hayvan ve çevre üçgeninde insan ve hayvan için vaz geçilmez olan çevrenin korunmasına azami itina göstererek gerek çiğ sütün, gerek peynirin doğal olarak üretiminin gerçekleştirilmesinde, tarımı oluşturan ve katma değeri en yüksek olan hayvancılık faaliyeti sonucunda elde edilen çiğ sütün hayvan yetiştiricisi açısından daha yüksek katma değer olan peynir haline sorunsuz dönüştürülmesinde, bunun neticesinde hayvan yetiştiricisinin refah seviyesinin yükselmesinin sağlanaması sonucunda kırsal kalkınmaya olağan üstü katkıda bulunur.