• Anasayfa
  • Favorilere Ekle
  • Site Haritası
  • https://www.facebook.com/cheeselifemagazine
  • https://www.twitter.com/@cheeselifemaga1
  • https://www.instagram.com/cheeselifemagazine1
  • https://www.youtube.com/channel/UCVphzDSCv172cvqPtzyw-4A
Tahir S. YAVUZ
tahir@atafen.com.tr
İnekler Neden Ölürler
25/09/2017
Ne yazık ki;  bazen işletmedeki ergin inekleri de kaybederiz.  Bu kayıplara ani ölümler dışında zorunlu olarak mezbahaya gönderilen inekleri de katmak gerekir.

Ani ölümler klostridyum enfeksiyonları sebebiyle, özellikle klostridyum botulinum'un sebep olduğu botulism'den dolayı olabilir.  Bazen Histophilus somni enfeksiyonları da ani ölüm sebebidir.  Ancak;  ineklerin ölmesinden çok daha fazla "sürüden zorunlu çıkarma" durumu söz konusudur. 

İneklerin ölümü veya sürüden zorunlu çıkarma sebepleri ülkeler, bölgeler hatta çiftlikler arasında farklılıklar gösterir.  Örneğin; ülkemizde şap hastalığının ardından gelen sorunlar, yabancı cisim batması (RPT) veya tüberküloz, bruselloz gibi sürü hastalıkları ineklerin mezbahalık olmasında önemli rol oynarlar.  Listeriosis  vakaları da arada sırada sorun olarak karşımıza çıkmaktadır.

Yaşlanma da kesime gitme sebebidir.  Tabii , inek yaşlanabilirse.  İnekler çeşitli sebeplerden yaşlanmaya vakit bulamadan elden çıkmış oluyorlar.

Güç doğum ve takip eden sorunlar da mezbahaya gönderilme sebebi olabilir.

Tüm dünyada, ineklerin mezbahaya gönderilme sebeplerinde üç konu öne çıkmaktadır.  Döl tutma problemleri, memeler ve ayak-bacak ile ilgili sorunlar.

Burada söz konusu olan "zorunlu kesime gönderme" olduğu için düşük süt verimi ile ilgili kesimler listemizin dışındadır.

Gerçek sebepler ve bunların dağılımı doğru kayıt tutulursa bilinir.  Mutlaka mezbahaya gönderme sebepleri not edilmelidir ki; sonra bunlardan ders alınarak eksikler, ihmaller giderilebilsin. 

Not alınmazsa işletmenin önem vererek düzeltmesi gereken konular belirlenemez. 

Bazı sebepler doğum sonrası ortaya çıkan hastalıklarla ilgilidir.  Böyle durumlarda asıl bakılması gereken nokta ise kuru dönem bakım ve beslemesidir. 

Meme yangıları (mastitis) ve memeler ile ilgili sorunlar, örneğin; meme başının yırtılması mezbahaya gönderilme ile sonuçlanabilir. 

Sürü sahibi veya yöneticisi sürünün yıllık yenileme oranı ve sürüden yıllık olarak çıkarılan hayvan sayısı ile sebepleri hakkında bilgi sahibi olmalıdır.

ABD'de bu konu Tarım Bakanlığı tarafından da izlenmektedir.

USDA-APHIS-NAHMS  (ABD Tarım Bakanlığı, Hayvan ve Bitki Sağlığı Kontrol Servisi, Ulusal Hayvan Sağlığı İzleme Sistemi)  bu yönde çalışmalar yapmakta, eksikleri gözleyerek düzeltici faaliyetler geliştirmektedir.

İnek ölümleri veya mezbahaya gönderme sebeplerinin arkasında her zaman biyogüvenlik, sürü yönetimi, hayvan konforu konularında eksiklikler, ihmaller vardır.  Hatta konu barınak yapımına kadar uzanmaktadır.  Sonuçta genetik ve ıslah yönündeki çalışmaların eksikliği, buna bağlı olarak ayak, bacak, meme yapısındaki bozukluklar, digital dermatitis, BVD, IBR gibi viral enfeksiyonlar, yaralanmalar ergin ineklerin kaybı ile sonuçlanmaktadır.

Daha geriye gidersek buzağı bakım ve beslemesinde yapılan hataların ineklerin ömrünü kısalttığını da görürüz. 
Diğer yandan besleme hatalarının ayak hastalıklarına, sütte yüksek somatik hücrenin döl verimine yaptığı negatif  etkileri gözden geçirmemiz gerekir.

Subklinik mastitise (gizli meme yangısı) sebep olan Staphylococcus aureus etkeni başka ineklere bulaşacağından özellikle ABD'de "zorunlu kesime gönderme" sebebidir.

Ayrıca istenmeyen mizaç, aşırı ürkek veya saldırgan mizaçlı inekler, tekme atan inekler sürüden çıkarılabilir ve kesime gönderilebilir. 

Ayrıca; kayıtlar incelendiğinde sürekli olarak sürünün ortalama Sütte Kalma Süresini (DIM)   yükselten ve 175 günün üzerine çıkaran ineklerin kesime gönderilmesi gerekir.

Boğa sperması seçiminin olumlu ve olumsuz etkilerinin olacağını bilmek şarttır.  Örneğin; ayak-bacak ve meme puanı yüksek olan boğa spermalarının seçilmesi bu yönde koruyucu hekimliktir.  Düve ve ineklere mıknatıs yutturulması RPT (Retikulo Peritonitis Traumatica = Yabancı cisim batması) olaylarını önleyecektir. Aşılamaların düzenli olarak takibi de başlıca koruyucu hekimlik uygulamalarıdır.

İneklerin ölmesi veya zorunlu olarak kesime gönderilmesi sürü yönetimi ilkelerinin eksiksiz olarak devreye sokulması ile önlenir.  Kuru ve temiz sistemi, iyi kayıt, iyi gözlem, doğru besleme, sistemli aşılama, eğitim, hayvan konforu ile ineklerin daha uzun ömürlü, daha verimli olmaları sağlanabilir.  
 


Yorum Yaz
1947 kez okundu. Yazarlar

Yorumlar

Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yapmak için tıklayın

Yazarın diğer yazıları

TOKSİN BAĞLAYICILAR - 29/11/2018
Kaba ve tane yemlerde küf—mantar olduğunda, bunların toksinleri hayvanlarımıza büyük zararlar veriyor. Bazı toksinler süt ile insanlara da geçiyor.
Geviş Getirenlerde Kıl Yumakları - 20/11/2018
Geviş getiren hayvanların işkembelerinde veya midelerinde bazen taşlaşmış kıl yumakları oluşur ve ölüme sebep olabilir. Bu kıl yumaklarına “bezoar” adı verilmektedir.
ET HAYVANCILIĞI ARAŞTIRMA MERKEZİ - 13/11/2018
ABD’nin Nebraska Eyaletinde kurulu MARC= Meat Animal Research Center= Et Hayvancılığı Araştırma Merkezi var. Bulunduğu yere göre kısaca “Clay Center” adı da veriliyor.
Buzağının Gözü - 07/11/2018
Buzağının gözü bize çok bilgi verir. Yeni doğanlarda ve buzağılık döneminin ileri günlerinde değişik sorunlar karşımıza çıkabilir. Sorunların bir kısmı doğrudan göz ile ilgili olabileceği gibi, bir kısmı da başka hastalıkların belirtisidir.
Kırmızı Et Üretebilecek miyiz ? - 30/10/2018
Kırmızı et üretimimiz yetersiz kalıyor. İthalata muhtacız. İşin içindekiler yılda 400.000 ton et açığımız olduğunu söylüyorlar.
İthalata İhtiyacımız Olmamalı - 22/10/2018
Ülkemizdeki kırmızı et açığını kapatmak üzere ithalat yapıyoruz. İthalata ihtiyacımız olmayacak şekilde üretim modelleri geliştirmeliyiz.
Buzağılarda Salmonellosis - 16/10/2018
Salmonellosis (Salmonelloz) tüm sıcak kanlı hayvanlarda görülebilen, insanlara bulaşma potansiyeli olan, yüksek oranda bulaşıcı, ölümcül bir hastalıktır. Hastalık etkeni Salmonella adı verilen gram negatif bir bakteridir.
Çiğ İnek Sütünde Protein Oranı - 13/10/2018
Çiğ inek sütünde protein oranı, birçok verim özelliğinde olduğu gibi, genetik ve çevre ile ilgili olarak değişiklik gösterir.
Milk Income Loss Contract - 01/10/2018
MILC İngilizce Milk Income Loss Contract kelimelerinin baş harflerinden oluşan bir kısaltma. Süt Gelir Kaybı Sözleşmesi anlamına geliyor.
 Devamı