• Anasayfa
  • Favorilere Ekle
  • Site Haritası
  • https://www.facebook.com/cheeselifemagazine
  • https://www.twitter.com/@cheeselifemaga1
  • https://www.instagram.com/cheeselifemagazine1
  • https://www.youtube.com/channel/UCVphzDSCv172cvqPtzyw-4A
Tahir S. YAVUZ
tahir@atafen.com.tr
Cryptosporidiosis Hastalığı (Hayvanlarda kripto Hastalığı)
08/03/2018
Kripto Cryptosporidium parvum tarafından oluşturulan Cryptosporidiosis hastalığının kısaltılmış ismi.  Cryptosporidium parvum bir protozoa, yavrularda, özellikle buzağılarda, bazen kuzu ve oğlaklarda şiddetli, aşırı sulu ishale sebep oluyor.
Ikınma, çimento renginden sarıya doğru renkte görülen sulu dışkı bu hastalıktan şüphelenmemize sebep oluyor.  Hasta buzağı bitkin bir hale geliyor.  Süt içmiyor.  Sulu dışkıda ayrıca mukus (sümüksü yapı) göze çarpıyor.
Cryptosporidium parvum'un 19 türü ve 40 genotipi var.  Bunlar içerisinde zoonoz olan türü de bulunuyor.  Yani insanlara bulaşabilecek olan bir türü mevcut.
Kripto bazen bölgesel salgınlar halinde seyredebiliyor.  Kripto etkenini büyükler (ergin hayvanlar) taşıyabiliyor.  Ama hasta olanlar yavrular.  Genellikle 5 günlükten büyük olanlar hastalığa yakalanıyorlar.
Kripto etkeni yalnız başına hastalık sebebi olabileceği gibi, E.coli ve viral etkenlerle birlikte karma enfeksiyon olarak karşımıza çıkabiliyor.
Eğer Rotavirus, Koronavirus, E.coli gibi etkenlerle birlikte olursa ölüm oranı yükseliyor.
Kripto etkeninin yayılma oranı yüksek. Ookistler çok hızlı bir şekilde yayılıyor.  Bulaşma dışkı-ağız (fecal-oral) yolu ile oluyor.  Su, yem, biberon, kova, emzik ve çizmeler de yayılma nedeni. Ayrıca fare, sıçan gibi kemirgenler de yayılmaya yol açıyor.
Cryptosporidium parvum'un bağırsaklarda yaptığı yıkımlanmanın ardından buzağı enerji ve su eksikliği sebebiyle ölüyor.  Tabii, elektrolit kayıpları da bunlara ekleniyor.  Buzağıların birbiriyle teması hastalığın hızlı yayılmasına ve şiddetlenmesine sebep olan en önemli etmen.
Kesin teşhis için hızlı test kitleri kullanılabilir veya laboratuvar tetkikleri yapılabilir.  Zaman kaybına sebep olmamak için hızlı test kitleri kullanmak ve derhal tedavi girişimlerine başlamak yerinde olur.
 Kripto ishallerinin tam ve kesin bir tedavisi yoktur.  Bazı ilaçlar kullanılmakla beraber, bu ilaçların Kripto ookistlerini öldürmediği, ama saçılımı azalttığı biliniyor.  Tedavide en önemli nokta ağızdan sıvı ve elektrolit destekleridir.
Bir yandan etken ile mücadele ederken, diğer yandan derhal sıvı destek tedavisine başlanmalıdır.  Enerji verici destekler acilen uygulanmalıdır.
Koruyucu hekimlik:
Sarımsı, özellikle çimento rengi bir ishal gözlendiğinde yapılacak ilk iş hayvanların yerini değiştirmek, hastalıklılar ile sağlamları birbirinden ayırmaktır.  Verilecek hiçbir ilaç, yapılacak hiçbir tedavi ve destek bunun yerini tutamaz.
Buzağılar bulundukları yerden uzaklaştırılır.  Hemen duvarlar, zemin, kulübeler kaynar sularla yıkanır.  Hayvanları bulundukları yerde tutarak tedavi mümkün olmaz.
Nemli ve soğuk barınaklarda mikroorganizma aylarca canlı kalır ve yayılmaya devam eder.  Tedavinin temeli "temizle, kurut, boş bırak" ilkesine dayanır.  Barınaklar en az 2 hafta boş bırakılmalıdır.
Aslına bakarsak Kripto bir sürü yönetimi hastalığıdır.  Sürünün kötü yönetimi, kuru ve temiz ilkesine uymamak hastalığı davet eder, yayılmasına ve şiddetlenmesine yol açar.
Kripto etkeni birçok dezenfektana dayanıklıdır. Etki edebilen antiseptik ve dezenfektanlar gayet kısıtlıdır.  Oksijenli su (hidrojen peroksit), yüzde 5 lik Amonyak ve yüzde 10'luk formaldehitin etkili olduğu bilinmektedir.
Cryptosporidium parvum kuru ortamları sevmez.  Üreme ve saçılım kuru ortamlarda olmaz.  Sevdiği ortam nemli, ıslak, pis ve soğuk yerlerdir.
En etkili olan temizlik yöntemi kaynar, basınçlı suyla bölmeleri yıkamaktır.
Su 72 dereceden yüksek ısıda olmalıdır.  Buzağı kafesleri, kulübeleri yerlerinden kaldırılmadan yapılan temizliğin yararı olmaz.
Hastalığın ticari bir aşısı yoktur.  Aşı çalışmalarının test aşamasında olduğu, henüz etkin bir aşının bulunmadığı bildirilmektedir.
Temel doğruların yapılması gerektiğini, kuru, temiz ilkesini, hastaların sağlıklılardan ayrılmasını, buzağıların bulundukları yerde tedavi edilemeyeceklerini, kaynar suyla yıka, kurumasını bekle, boş bırak sistemini unutmazsak Kripto dan uzak durabiliriz.


Yorum Yaz
14451 kez okundu. Yazarlar

Yorumlar

Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yapmak için tıklayın

Yazarın diğer yazıları

TOKSİN BAĞLAYICILAR - 29/11/2018
Kaba ve tane yemlerde küf—mantar olduğunda, bunların toksinleri hayvanlarımıza büyük zararlar veriyor. Bazı toksinler süt ile insanlara da geçiyor.
Geviş Getirenlerde Kıl Yumakları - 20/11/2018
Geviş getiren hayvanların işkembelerinde veya midelerinde bazen taşlaşmış kıl yumakları oluşur ve ölüme sebep olabilir. Bu kıl yumaklarına “bezoar” adı verilmektedir.
ET HAYVANCILIĞI ARAŞTIRMA MERKEZİ - 13/11/2018
ABD’nin Nebraska Eyaletinde kurulu MARC= Meat Animal Research Center= Et Hayvancılığı Araştırma Merkezi var. Bulunduğu yere göre kısaca “Clay Center” adı da veriliyor.
Buzağının Gözü - 07/11/2018
Buzağının gözü bize çok bilgi verir. Yeni doğanlarda ve buzağılık döneminin ileri günlerinde değişik sorunlar karşımıza çıkabilir. Sorunların bir kısmı doğrudan göz ile ilgili olabileceği gibi, bir kısmı da başka hastalıkların belirtisidir.
Kırmızı Et Üretebilecek miyiz ? - 30/10/2018
Kırmızı et üretimimiz yetersiz kalıyor. İthalata muhtacız. İşin içindekiler yılda 400.000 ton et açığımız olduğunu söylüyorlar.
İthalata İhtiyacımız Olmamalı - 22/10/2018
Ülkemizdeki kırmızı et açığını kapatmak üzere ithalat yapıyoruz. İthalata ihtiyacımız olmayacak şekilde üretim modelleri geliştirmeliyiz.
Buzağılarda Salmonellosis - 16/10/2018
Salmonellosis (Salmonelloz) tüm sıcak kanlı hayvanlarda görülebilen, insanlara bulaşma potansiyeli olan, yüksek oranda bulaşıcı, ölümcül bir hastalıktır. Hastalık etkeni Salmonella adı verilen gram negatif bir bakteridir.
Çiğ İnek Sütünde Protein Oranı - 13/10/2018
Çiğ inek sütünde protein oranı, birçok verim özelliğinde olduğu gibi, genetik ve çevre ile ilgili olarak değişiklik gösterir.
Milk Income Loss Contract - 01/10/2018
MILC İngilizce Milk Income Loss Contract kelimelerinin baş harflerinden oluşan bir kısaltma. Süt Gelir Kaybı Sözleşmesi anlamına geliyor.
 Devamı